Mâm cùng đất của người xứ Quảng có những gì?

Cúng đất, hay cúng Thần Hoàng Bổn Xứ, là một nghi lễ truyền thống của người dân miền Trung, đặc biệt là xứ Quảng. Mỗi năm, trong mùa xuân, những ngôi nhà đều sôi động với nghi thức này, đặc biệt là vào khoảng tháng 2 đến tháng 3 (Âm lịch).

Khi còn sống, ông tôi từng kể rằng xưa kia có câu: “Cúng đất, chất rơm, quảy cơm luôn thể”. Điều này có nghĩa là chọn một ngày tốt trong tháng Hai hoặc Ba, sau đó cúng đất và “chất rơm” ngay lập tức.

Bạn đang xem: Mâm cùng đất của người xứ Quảng có những gì?

Sau khi nhờ ba con hàng xóm giúp, chất những đống rơm đã phơi khô thành “cây rơm”, gia chủ tiếp tục ăn cúng đất. Điều này giúp tiết kiệm công sức, vì khi có nhiều người cùng chất rơm, công việc trở nên dễ dàng hơn và gia chủ không phải lo lắng về việc ăn uống.

Mỗi vùng, miền, địa phương lại có cách sắp đặt bàn cúng khác nhau. Theo “già làng”, một số địa phương có hai mâm cúng, với hai nồi hương riêng. Một mâm là cúng Thần Hoàng Bổn Xứ, các vị thần quản lý lớn trong địa phương. Mâm còn lại là cúng mâm Hội đồng, gồm các vị thần và các linh hồn.

Trên bàn cúng đất, phải có đầy đủ nồi hương, chân đèn, chén nước và các vật trang trí theo “thiết kế” truyền thống. Các vật phẩm được sắp đặt theo quy tắc như “đông bình tây quả”, với hương đèn, vàng bạc, giấy tiền, giấy đất, giấy binh, diêm mể, nổ…

Thực phẩm trong bàn cúng thường bao gồm cơm, xôi, chè, thịt heo, thịt gà, cá chiên, các món xào, trộn, bánh tráng nướng… Ngoài ra, không thể thiếu được sắn, khoai, đậu, trút, môn, rau lang luộc, mắm cái… Mỗi bàn cúng đều có đĩa trầu cau, thuốc lá và ly rượu trắng.

Xem thêm : Chung cư Viglacera Đại Phúc: Tòa tháp Metropolitan – Trái tim vàng của TP HCM

Trong quê tôi, việc sở hữu một bộ đồ thần là rất quan trọng. Gia đình có kinh tế khá thì mua bộ trên 50.000 đồng, còn nhà đủ ăn thì mua bộ dưới 40.000 đồng.

Mâm lễ cúng đất được đặt ở vị trí trước nhà, thường là hiên hoặc sân. Gia chủ phải đứng trong nhà khi cúng ra, theo câu ngạn ngữ: “Cúng Đất cúng ra, Cúng Bà cúng vô”. Danh sách dâng cúng được gia chủ ghi vào “Giấy sớ” và đọc lên khi cúng, bao gồm các vị thần linh, thần núi, thần sông…

Mâm lễ cúng cũng bao gồm cả cúng linh hồn, oan hồn Chăm. Có những “nhà sản xuất” in sẵn “thông tin” trên tờ giấy đẹp có hoa văn họa tiết, đặt ngay dưới nồi hương và đốt trước cho các “ngài” nhận.

Trước khi cúng, gia chủ buộc 2 thanh tre vào 2 chân bàn và treo 2 bộ đồ thần. Một bộ dành cho vị thần người Kinh với màu đỏ và một bộ dành cho vị thần người Dân tộc với màu đen. Sau khi cúng xong, gia chủ đốt vàng mã để chư vị “thông qua”.

Ngoài ra, gia chủ cần làm một cái “xà lét” bằng bẹ chuối treo sát bên bàn cúng đất. Sau khi cúng xong, gia chủ đặt các món ăn trong xà lét như xôi, thịt heo, chuối, càng cua, trứng gà, khoai lang, bánh tráng nướng… và treo ở ngã ba đường cái.

Cái xà lét này làm bằng chuối có hình dáng giống “tà lét” trên lưng đàn ông người dân tộc Cơ tu. Có thể từ “tà lét” mà người ta đọc thành “xà lét”.

Xem thêm : Mẫu nhà tiền chế đẹp, hiện đại, giá rẻ, xu hướng nhất 2024

Theo truyền thuyết, danh mục cúng thần gồm nhiều vị thần, trong đó có vị thần Chủ Ngung đào lương bang Nguyễn Thị Thúc. Bà là con gái của một vị Vua, và khi bà qua đời, nhà vua đã truyền quyền cho dân cúng đất và treo xà lét.

Cũng theo truyền thuyết, cả hai vợ chồng của bà Nguyễn Thị Thúc chỉ có một bộ y phục. Vì vậy, khi được mời ăn cúng đất, chỉ có một người mặc áo quần đi dự, người còn lại ở nhà. Sau khi ăn xong, người đi dự mang xà lét về cho người ở nhà hoặc đưa thức ăn đó cho những người cõi âm bị đui mù, tàn tật không thể đến dự lễ cúng.

Trong thời thơ ấu, khi mùa cúng đất, chúng tôi, những đứa trẻ, thường lấy xuống các xà lét treo ở ngã ba để chia nhau ăn. Tuy nhiên, không ai dám kể chuyện này cho cha mẹ, vì người xưa rất quan niệm và cho rằng ăn vậy sẽ là thất kính và có lỗi với chư vị thần linh, nên chúng tôi có thể bị quở trách hoặc phạt.

Khi gần tàn hương, gia chủ đốt nước chè, trà còn “áo giấy” trong một thùng sắt sạch sẽ. Gia chủ không được để áo giấy tiền vàng rơi xuống đất, vì điều này sẽ làm giảm uy tín và chư vị thần không chấp nhận. Cuối cùng, sau khi cúng, gia chủ mời bà con hàng xóm cùng chia vui và tận hưởng những món ăn đã cúng. Đây cũng là dịp để tăng cường tình hàng xóm và thiết lập mối quan hệ gắn kết trong cộng đồng.

Ngày nay, nhiều gia đình hiện đại không cúng đất do tập quán và tùy từng vùng. Tuy nhiên, trước khi cúng, gia chủ vẫn dọn dẹp nhà cửa, lau sạch bàn thờ gia tiên. Người cúng cần mặc quần áo sạch sẽ, chỉnh tề và lên hương, khấn vái Thần Hoàng Bổn Xứ và tổ tiên. Sau khi một tuần hương cháy hết và 3 lần “chiết rượu”, gia chủ mới có thể đốt vàng mã, hạ hương đèn, treo xà lét và xin thụ hưởng lộc.

Tục cúng đất ở quê tôi mang trong nó vẻ đẹp của văn hóa tâm linh và nhân văn. Mặc dù một số nơi đã không còn duy trì nghi lễ này, nhưng ở xứ Quảng, tục lệ này vẫn được giữ nguyên trong mùa xuân. Đây là một phần của bản sắc văn hóa dân tộc, là cách tri ân “Ăn quả nhớ người trồng cây” và giữ gìn tinh thần đoàn kết trong gia đình và cộng đồng Việt Nam.

Nguồn: https://viglaceradaiphuc.com
Danh mục: Biệt thự